Kelimelerin Dansı Blogu Yazılar

“Calib” Ne Demek Osmanlıca? — Popüler Yanlışların Konforunu Değil, Dilin Gerçeğini Savunuyorum “Calib” diye dolaşan yazımların çoğu hatalı; doğrusu câlibtir ve anlamı “celbeden, çeken, dikkati üzerine toplayan”dır. Sosyal medyanın ezberini değil, metnin hakkını konuşalım. Hangi “calib”? Galip mi, kalıp mı, câlib mi? Eğer “Calib ne demek Osmanlıca?” diye arattıysanız, büyük ihtimalle iki tuzağa düşmüşsünüzdür: 1. Gâlib (غالب) ile karıştırmak — “üstün gelen, yenen”. 2. Kalıp (قالب) ile karıştırmak — “şablon, forma”. Oysa aradığınız kelime, Arapça جلب (jalb) kökünden gelen câlibtir: celbeden, çeken, getiren. Osmanlıca metinlerde en sık câlib-i dikkat (dikkati çeken), câlib-i nazar (nazarı, bakışı çeken) gibi terkiblerde karşımıza çıkar.…

0 Rh+ Ne Kanı? Kan Grubu Gerçekten Kadar Önemli Mi? Hepimizin kan grubunu bildiği bir gerçek ama ya gerçekten bu kadar önemli mi? Hepimizin harf ve işaretlerle tanımladığı o kan grubu (0 Rh+ ya da A Rh-) hayatımıza ne kadar etki ediyor? 0 Rh+ kanı, çoğu zaman “herkese kan verebilir” gibi bir etiketle anılıyor ve etrafımızdaki pek çok kişi bu kan grubunun adeta bir süper güç olduğuna inanıyor. Ancak, bu “herkesin kahramanı” kan grubu, aslında göründüğü kadar üstün mü? Hadi gelin, 0 Rh+ kanının gerçek anlamını, popüler yanlış anlamaları ve bu kan grubunun toplumdaki etkilerini cesur bir şekilde ele alalım.…

İzale-i Şuyu Ne Zaman Kesinleşir? Psikolojik Bir Bakış İnsan davranışlarını anlamaya çalışan bir psikolog olarak, bireylerin kararlarını ve davranışlarını şekillendiren bilinçli ve bilinçsiz süreçlerin derinliklerine inmek her zaman ilgi alanım olmuştur. İzale-i şuyu, hukuki bir terim olarak, ortakların paylaşılan mülkleri bölüşme sürecini ifade eder. Ancak bu kavramı, psikolojik bir bakış açısıyla ele aldığımızda, bir çok duygusal, bilişsel ve sosyal dinamiği anlamamıza yardımcı olabilir. İnsanlar, sadece mülk paylaşımında değil, her alanda, paylaşımlarını ve ayrılıklarını nasıl yaşadıklarını belirlerken birçok psikolojik sürecin etkisindedirler. Peki, izale-i şuyu ne zaman kesinleşir? Bu soruyu, insanın duygusal, bilişsel ve sosyal yapısını çözümleyerek incelemeye çalışalım. İzale-i Şuyu ve…

Islama Köfte Hangi Yöreye Ait? Bir Psikoloğun Meraklı Gözünden Davranışsal Bir Analiz Bir psikolog olarak, insanların yemeklerle kurduğu duygusal bağ her zaman ilgimi çekmiştir. Çünkü bir yemeği sevmek, sadece damak zevkiyle ilgili değildir; o yemek, çoğu zaman bir anıyı, bir aidiyet hissini, bir kimlik tanımını da içinde barındırır. Islama köfte dediğimizde, sadece köfte ve ekmekten ibaret bir tabak değil, aynı zamanda sosyal bir kimlik ifadesiyle karşılaşırız. Peki, Islama köfte hangi yöreye ait? Bu soruya yalnızca coğrafi değil, psikolojik bir pencereden bakalım. Bilişsel Psikoloji: Islama Köfte ve Zihinsel Şemalarımız İnsan zihni, dünyayı anlamlandırmak için kategoriler oluşturur. Bu kategoriler, “yöresel yemekler” gibi…

Gökçe Ne Mezunu? Bir Bilginin Felsefi Yolculuğu Bir Filozofun Bakışıyla Başlangıç Felsefe, insanın kendine ve dünyaya yönelttiği en derin sorularla başlar: “Ben kimim?”, “Ne biliyorum?”, “Ne yapmalıyım?” Bu üç temel soru, sırasıyla ontoloji, epistemoloji ve etik alanlarını doğurur. Şimdi, yüzeyde basit gibi görünen bir soruya bu üç yönelimle yaklaşalım: Gökçe ne mezunu? Bu soru, yalnızca bir diplomayı, bir üniversiteyi veya bir branşı işaret ediyor gibi görünse de aslında bilgi, kimlik ve değer arasındaki ince sınırları tartışmaya açar. Çünkü “mezuniyet” bir bitiş değil, varoluşun belirli bir biçimde tanımlanma sürecidir. Epistemolojik Boyut: Bilginin Mezunu Olmak Bir insan “mezun” olduğunda aslında neyi tamamlamıştır?…

Göktuğ İsmi Kız mı Erkek mi? Türk İsim Kültüründe Bir Sembolün Anlamı İsimler, sadece birer kelime değil; bir toplumun tarihini, kültürünü ve değerlerini taşıyan sessiz miraslardır. Türk kültüründe her isim, geçmişten bugüne uzanan bir anlam zincirinin halkasıdır. Bu bağlamda, Göktuğ ismi hem kökeni hem de taşıdığı sembolik anlamla dikkat çeker. Peki, Göktuğ ismi kız mı erkek mi? TDK ne diyor, tarih bu ismi nasıl şekillendirdi ve günümüzde bu isim etrafında nasıl tartışmalar yürütülüyor? TDK’ya Göre Göktuğ İsmi ve Cinsiyeti Türk Dil Kurumu’na göre Göktuğ ismi erkek ismi olarak tanımlanır. Bu tanım yalnızca dilbilgisel bir sınıflandırma değil, aynı zamanda tarihsel bir…

Gümüş Kolyede Ne Yazar? Bir gümüş kolye gördüğünüzde, gözleriniz önce parıltısına, sonra üzerindeki o küçük yazıya takılır. Kimi zaman bir isim, kimi zaman bir tarih, kimi zaman da sadece bir kelime… Ama her biri bir hikâye anlatır. Peki hiç düşündünüz mü, gümüş kolyede yazanlar neden bu kadar anlamlıdır? Gelin, hem bilimsel hem de duygusal yönleriyle bu zarif detayın ardındaki dünyayı birlikte keşfedelim. Gümüş Yazıların Dili: Metalin Üzerine Kazınan Anılar Gümüş, doğası gereği işlenmeye çok elverişli bir metaldir. Kuyumculuk verilerine göre, dünya genelinde satılan kişisel takıların %45’inde kişiselleştirilmiş yazılar veya semboller bulunuyor. Bunun nedeni yalnızca estetik değil; insanlar, takılar aracılığıyla kim…

1 Akçe Kaç Gram? Gümüşün Ağırlığında Saklı Tarih Şu soruyu ilk kez duyduğum günü hatırlıyorum: “1 akçe kaç gram?” Cevap, sandığımız kadar basit değildi. Çünkü akçe yalnızca bir madeni para değil; zamanın nabzını tutan, devletin nefesini belli eden, insanların cebinde gezen bir ekonomi termometresiydi. Hadi, gelin birlikte hem tartıyı hem tarihi kuralım. Akçenin Kökeni: “Beyaz”dan Paraya “Akçe”, “ak/beyaz/parlak” kökünden türeyen ve Osmanlı’da önce gümüş sikkeyi, XV. yüzyıldan itibaren de genel olarak “parayı” anlatan isimdi. İlk örnekler Orhan Gazi devrine tarihlenir; daha sonra “akçe” günün geçer gümüş parası anlamını pekiştirir. ([TDV İslâm Ansiklopedisi][1]) Tartının Hikâyesi: 1 Akçe Kaç Gramdı? Kısacık cevap:…

Gezegenler Arası Uzaklık Ne İle İfade Edilir? Antropolojik Bir Keşif Bir antropolog olarak, farklı kültürleri anlamak ve bu kültürlerin dünyayı nasıl algıladıklarını keşfetmek, her zaman büyüleyici bir yolculuktur. İnsanlık tarihinin farklı evrelerinde, insanlar evreni çeşitli semboller, ritüeller ve topluluk yapıları aracılığıyla anlamlandırmışlardır. Gezegenler arası uzaklık, modern bilimde bir ölçü birimiyle tanımlansa da, farklı kültürlerde bu kavramın ifade biçimleri çok daha derin ve anlam yüklüdür. Bu yazıda, gezegenler arası uzaklık kavramını antropolojik bir perspektiften ele alarak, farklı kültürlerin bu uzaklıkları nasıl algıladığını ve bu algıların toplumsal kimlikleri nasıl şekillendirdiğini inceleyeceğiz. Evrenin Sınırları: İlk Topluluklar ve Gökyüzüne Bakış Erken insan toplulukları, gökyüzüne…

Geyik Neyi Sever? Toplumsal Normlar ve İlişkisel Bağlar Üzerine Bir Sosyolojik Bakış Bir Sosyoloğun Gözünden: Toplumsal Yapılar ve Bireylerin Etkileşimi Toplumların, bireylerin davranışlarını nasıl şekillendirdiğini anlamak, sosyolojinin en önemli araştırma alanlarından biridir. Toplumsal yapılar, normlar, cinsiyet rolleri ve kültürel pratikler, bireylerin yaşamlarını derinden etkiler. Her toplumda, bireylerin sosyal rollerini nasıl yerine getirdikleri, onları toplum içinde nasıl algıladığımızı ve nihayetinde toplumun nasıl işlediğini belirler. Bu yazı, toplumun bireyleri nasıl şekillendirdiğini anlamaya çalışırken, aynı zamanda geyik metaforunu kullanarak toplumsal normların, cinsiyet rollerinin ve ilişkisel bağların bir yansımasını ele alacak. “Geyik neyi sever?” sorusuyla başlayacak olursak, belki de cevabı sadece bir hayvanın arzusunun…